Fokker maakt zich op voor de bouw van een nieuwe fabriek in Papendrecht waar onderdelen worden gemaakt voor de Joint Strike Fighter. Van dit gevechtsvliegtuig wil de regering er 37 kopen. In ruil daarvoor mag het Nederlandse bedrijfsleven meebouwen aan de JSF-vloot. De fabriek moet in 2018 gaan draaien.
Kees van Tol
Vliegtuigbouw kent in Papendrecht een traditie van bijna een eeuw. Dat begon in 1927 met de vestiging van Aviolanda, op het terrein van een vroegere scheepswerf op het Slobbegors bij het drierivierenpunt. De Aviolanda Maatschappij voor Vliegtuigbouw werd opgericht met de bedoeling om vliegtuigen te bouwen die helemaal van metaal waren. ,,Dat was toen een bijzondere doelstelling,” zegt Pieter van Wijngaarden, ,,In die tijd werden vliegtuigen overwegend uit stalen buizen, hout en linnen vervaardigd, de zogenoemde gemengde constructiebouw.”
Van de hand van oud-Papendrechter Van Wijngaarden verschijnt deze maand het boek Aviolanda, herinneringen aan een bevlogen vliegtuigenfabriek, 1927-1967. Het is de herziene versie van zijn boek over Aviolanda uit 1987. In het nieuwe boek komt ook de Aviolanda-fabriek in Woensdrecht uitgebreid aan de orde. Daar is een bedrijventerrein naar Aviolanda vernoemd. Papendrecht heeft een De Aviolandaplein en -pad.
Van Wijngaarden betoogt dat de pioniers van Aviolanda een vooruitziende blik hadden en veel durf toonden door zich te richten op metalen vliegtuigen. De economische crisis van 1927 stond voor de deur en het vergde moed om aan zo’n modern en kostbaar productieproces te beginnen. ,,Er bestonden toen slechts enkele andere vliegtuigfabrieken die die kunst meester waren, zoals Junkers en Dornier in Duitsland, Short in Engeland en Ford in de USA.” Fokker, dat 1967 Aviolanda zou overnemen, was in de jaren ’20 conservatief volgens Van Wijngaarden. ,,Dat bouwde zelfs tot 1939 aan militaire vliegtuigen met een gemengde constructie.”
Aviolanda was een initiatief van de Rotterdamse scheepsbouwer Hendrik Burgerhout, die voor de luchtvaarttak een bedrijf in Papendrecht neerzette. De eerste directeur was Ernst Cabos. Hij nam in 1927 de eerste werknemers in dienst. Het zouden er 350 worden.
Het eerste vliegtuig dat de 60 bij 90 meter grote constructiewerkplaats verliet, was de Dornier Wal, een militair toestel. De twee motoren gaven het een snelheid van maximaal 180 kilometer per uur, naar huidige maatstaven een slakkengangetje. Zonder tanken kwam het vliegtuig 2100 kilometer ver. De vijand werd op afstand gehouden met twee mitrailleurs en er was plaats voor duizend kilo aan bommen.
Van Wijngaarden beschrijft in zijn boek hoe de uiteenlopende types vliegtuigen werden gebouwd, vliegtuigen waaronder Hawks. Tijdens de crisis in de jaren ’30 was er weinig werk voor de vliegtuigbouwer en werd ook op andere manieren geld verdiend, zoals met het vervaardigen van oliebranders en de reparatie en revisie van schepen en motoren. In die tijd produceerde Aviolanda zelfs metalen zakkammetjes. ,,Ze waren tenslotte thuis in de aluminium-industrie. Van Wijngaarden vertelt dat de Kamer van Koophandel de productie van deze kammen verbood omdat ze niet binnen de branche pasten. ,,Maar toen waren er al 250.000 van verkocht.”
Aviolanda heeft zich altijd op een breder terrein begeven dan de vliegtuigbouw. Helikopters, vaartuigen en luchtsluizen die op een vliegveld de terminals met een vliegtuig verbonden zijn daarvan voorbeelden. In de jaren ’60 bleek Aviolanda een te kleine speler er werd het opgeslokt door Fokker.
(bron: AD/De Dordtenaar, 22/11/13)
Gerelateerde artikelen
-
Lockheed levert 36 F-35’s af in 2014
-
Aanschaf 8 F-35’s stimulans werkgelegenheid
-
Derde Nederlandse F-35-vlieger voor luchtmacht
-
F-35’s vooral in het zuiden VS
-
F-35: vliegende computer
-
F-35 vliegt weer, maar niet op Farnborough
-
Nieuwe orders F-35 voor Nederlandse bedrijven
-
”Nederland laat F-35’s bouwen in Italië”
-
Boegbeeld baant weg voor orders F-35
