JSF de beste keuze voor de luchtmacht? (deel 2)

Voor het laatst bijgewerkt op 17 april 2013 | Dossier: Het project |

Printen Mailen

Uit: Piloot en Vliegtuig – Maart 2013
Door: Hans Heerkens – Docent Luchtvaartindustrie Universiteit Twente

In een vorig nummer besprak ik het belang van de vliegprestaties van de Lockheed Martin F-35 Lightning II, beter bekend als de Joint Strike Fighter, om de geschiktheid van het toestel als opvolger van de F-16’s van de Koninklijke Luchtmacht te beoordelen. Ditmaal komen enkele andere eigenschappen van het vliegtuig aan de orde: stealth en kosten.

Duurzame stealth?

De JSF is stealthy en daardoor moeilijk zichtbaar voor radar en andere sensoren. Dat is althans de theorie. Volgens de Amerikaanse luchtmacht zal de waarde van stealth vanaf 2025 afnemen. Maar ook met de sensoren die in de komende twintig jaar wellicht beschikbaar komen, kan de positie van een F-35 vooralsnog niet nauwkeurig genoeg worden vastgesteld om er een raket op af te vuren. Zo’n raket heeft immers een kleine radar met een gering bereik en een beperkte kijkhoek. Hoewel de uiterlijke vorm van de JSF vastligt, kan de huid indien nodig worden voorzien van nieuwe radarabsorberende materialen. De sensoren kunnen worden verbeterd zodat ook in de toekomst doelen kunnen worden opgespoord zonder te worden ontdekt. Bovendien heeft de nieuwste generatie luchtdoelraketten zo’n groot bereik dat traditionele toestellen voor elektronische oorlogvoering de JSF moeilijk kunnen ondersteunen.

Dankzij zijn stealth-eigenschappen kan de JSF toe met stoorzenders met een relatief gering vermogen. Hij is daardoor minder afhankelijk van ondersteuning door andere vliegtuigen. Dit voordeel blijft, ook als stealth minder belangrijk wordt, want radar zal een belangrijke sensor blijven, juist als hij stealthy doelen kan opsporen. Bovendien hebben radars die stealthy vliegtuigen kunnen waarnemen, hun eigen nadelen. Hun krachtige radarstraling maakt hen van ver zichtbaar en hun grote langegolfantennes zijn kwetsbaar en weinig mobiel.

Een JSF zal altijd een betere kans maken onopgemerkt te blijven dan concurrenten als de Saab Gripen, Dassault Rafale en Eurofighter Typhoon, al is het maar omdat zijn passieve sensoren nog veel verbeteringspotentieel hebben. Bovendien is de toekomst altijd een onzekere factor bij een vlieguig dat veertig jaar of meer moet meegaan. Gelukkig hebben potentiële tegenstanders hetzelfde probleem, en ze moeten een achterstand inlopen. Het is zeer de vraag of Rusland en China de motor- en stealthtechnologie kunnen ontwikkelen om van hun nieuwe jagers een succes te maken.

Kosten

De JSF is waarschijnlijk goedkoper dan zijn concurrenten, ondanks berichten over kostenstijgingen. De Rafale en Typhoon hebben twee motoren en zijn daardoor relatief duur in exploitatie. De Gripen wordt slechts in kleine aantallen gebouwd. Waarschijnlijk zullen er duizenden JSF’s worden verkocht. Dat betekent dat wereldwijde logistieke ondersteuning efficiënt en relatief goedkoop kan zijn, en dat de kosten van verdere ontuvikkeling en de integratie van nieuwe wapens kunnen worden omgeslagen over een groot aantal toestellen. Hoe duurder de opvolger van de F-16, hoe minder ervan worden aangeschaft en hoe groter de kans dat ze ten prooi vallen aan bezuinigingen. Wegbezuinigde vlieguigen krijgt de luchtmacht nooit meer terug. Zelfs als de JSF zo zou zijn ontworpen dat hij betere prestaties had gehad dan nu het geval is, dan zou het vliegtuig duurder zijn geworden en zouden er minder van worden aangeschaft. Tenzij, misschien, was afgezien van de verticaal landende versie, die compromissen bij het ontwerp nodig maakte. Maar daarop had Nederland geen invloed.

Ten slotte

De grootste dreiging voor de JSF komt van wapens die nog niet bestaan: zeer stealthy onbemande gevechtsvliegtuigen met betere vliegprestaties dan de F-22, wellicht voorzien van energiewapens die een F-35 slechts enkele seconden in het vizier hoeven te houden om het vliegtuig te vernietigen. Dit betekent niet dat de JSF dan moet worden vervangen, maar wel dat er naar mijn verwachting onbemande vliegtuigen moeten worden aangeschaft om de F-35 te beschermen en om doelen op te sporen. De F-35 is daarmee niet verouderd. lntegendeel; afhankelijk van de dreiging in de toekomst kan het toestel worden aangevuld met de extra vuurkracht en sensorcapaciteit van onbemande vliegtuigen, die door de JSF-vlieger worden bestuurd en in feite een verlengstuk zijn van zijn of haar vliegtuig; ‘force multipliers’ in militair jargon. Het slechte nieuws is natuurlijk dat in dit scenario over een jaar of twintig weer vliegtuigen moeten worden aangeschaft. Misschien kan dat in international verband gebeuren. Het goede nieuws is dat daardoor de JSF toekomstbestendiger wordt en de aanschaf van onbemande vlieguigen afhankelijk kan worden gemaakt van de behoeften van het moment, behoeften die nu nog niet zijn in te schatten. Kortom, ondanks, of misschien wel als gevolg van, de mogelijke ontwikkeling van nieuwe wapensystemen door potentiële tegenstanders is de JSF volgens mij de beste keuze voor de luchtmacht.

Deel dit artikel:

Terug naar boven
Tweets by @nifarp

Dossiers