In de woorden van een vroegere bevelhebber van de Amerikaanse luchtstrijdkrachten, generaal Curtis Le May, vormt de doctrine de kern van de oorlogvoering. Tot het einde van de Koude Oorlog was de ontwikkeling ervan gericht op de verdediging tegen een mogelijke aanval van het Warschaupact.
Dat veranderde in 1989 met het opzijschuiven van het IJzeren Gordijn. Tegelijk namen de Nederlandse strijdkrachten als gevolg van de veranderende veiligheidssituatie ineens deel aan vredesmissies over de hele wereld. Zo werden de F-16-gevechtsvliegtuigen ingezet bij verschillende missies, onder andere in Bosnië en Afghanistan.
Het mondiale veiligheidslandschap is snel aan het veranderen en wordt steeds complexer. Nationale overheden zien zich geconfronteerd met een groeiend arsenaal aan veiligheidsaspecten. Deze beperken zich al lang niet meer tot gevechtscapaciteit en –paraatheid, of vredesmissies. In toenemende mate behoren hier ook ondersteuningsprogramma’s bij humanitaire hulp en natuurrampen toe.
Tegelijkertijd gaat het wereldwijd slechter met de economie en kampen veel landen met schulden. Economische teruggang vergroot het risico op maatschappelijke instabiliteit en verzwakking van de rechtshandhaving binnen de naties. En dit alles in een wereld waarin de onderlinge afhankelijkheid van landen en volkeren groeit en waarin de snelheid waarmee veranderingen plaatsvinden, elke dag toeneemt.
Defensie heeft drie hoofdtaken:
- Beschermen eigen en bondgenootschappelijk grondgebied met inbegrip Nederlandse Antillen en Aruba
- Bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit
- Ondersteuning civiele autoriteiten bij rechtshandhaving, rampenbestrijding en humanitaire hulp (inter)nationaal
De betekenis van de snel veranderende wereld voor Defensie is samengevat in het rapport “Verkenningen” uit 2010. Vastgesteld is dat in alle denkbare scenario’s het luchtwapen een rol speelt. Factoren die een rol spelen:
- Rusland en China ontwikkelen zelf ook 5th generation fighters
- Er zijn steeds meer conflicten door de groeiende schaarste van grondstoffen
- De financieel-economische crisis grijpt om zich heen
- De Europese Unie gedraagt zich als een politieke en militaire machtsfactor
In april 2012 concludeerde de Rekenkamer dat Nederland niet langer genoeg F-16’s heeft om deel te nemen aan internationale missies. Defensie stoot 19 van de 87 gevechtsvliegtuigen af en houdt daarmee in feite te weinig over voor militaire operaties.
In de jaarlijkse rapportage over de kosten en inzetbaarheid van de F-16’s berekent het instituut dat er 89 tot 98 F-16’s nodig zijn voor een missie, afhankelijk van de aard en duur. Volgens de Rekenkamer heeft de Tweede Kamer ook geen goed inzicht in de kosten en inzetbaarheid van de gevechtsvliegtuigen.
