"Defensie-industrie NL wil snelle koop JSF" - JSF Nieuws

Het Financieele Dagblad van woensdag 24 juli 2013 nam vier artikelen op over het naderende besluit inzake de vervanging van de F-16. Ze zijn alle vier geschreven door Ria Cats en Leon Willems. In de artikelen komen onder andere NIDV-voorzitter Cent van Vliet, CEO van Stork Sjoerd Vollebregt en oud-minister van defensie Hans Hillen aan het woord.

Hieronder volgen de artikelen:

Het Financieele Dagblad – Uiterste poging JSF-concurrentie om kansen te keren

In een laatste poging om kabinet en Tweede Kamer op andere gedachten te brengen over de aanschaf van een nieuw gevechtsvliegtuig, biedt de Zweedse vliegtuigbouwer Saab aan een boete te betalen als het zijn Gripen NG niet levert op de vooraf afgesproken datum.

Dat blijkt uit een brief die het Zweedse defensieconcern op 2 juli aan de Kamer heeft gestuurd. Het vaste leveringsschema en de boeteclausule moeten worden gezien als een poging om de aandacht te vestigen op tegenvallers bij de bouw van de Joint Strike Fighter (JSF), de gedoodverfde kandidaat en voorkeur van de Nederlandse luchtmacht. De Amerikaanse producent Lockheed Martin kampt met vertraging in de ontwikkeling en fors hogere kosten dan geraamd. Nederland neemt contractueel deel aan de testfase van de JSF en heeft twee testtoestellen gekocht.

Het kabinet komt na de zomer met een besluit over de vervanging van het huidige F-16-gevechtstoestel. Dat is afgesproken in het regeerakkoord tussen VVD en PvdA. Defensieminister Jeanine Hennis (VVD) presenteert dan haar visie op de toekomst van de krijgsmacht, waarvan de `financiële inpasbaarheid’ van de JSF of een concurrent integraal deel uitmaakt. Voor een nieuw type toestel heeft het kabinet ruim 4 mrd gereserveerd.

Op aandringen van de Tweede Kamer heeft het ministerie van Defensie JSF-concurrenten uitgenodigd om hun gevechtsvliegtuigen aan te prijzen. Het Amerikaanse Boeing, het Franse Dassault, een Europees luchtvaartconsortium en Saab hopen dat de race ook voor hen nog openstaat en hebben allen lobbyisten in Nederland ingehuurd om hun straaljagers te promoten. Ze zetten deze zomer alles op alles om hun kansen te keren.

De pro-JSF-lobby is echter sterk. `Aanschaf van de JSF levert Nederland op termijn 20 tot 30 mrd op, een concurrent circa 10% daarvan’, zegt ceo Sjoerd Vollebregt van technologieconcern Stork. Lockheed Martin verhoogde gisteren de winstverwachting, mede omdat het profiteert van meer leveringen van de JSF aan het Pentagon.

Het Financieele Dagblad – Defensie-industrie in Nederland wil snelle koop JSF

De concurrenten van JSF-producent Lockheed Martin hebben een grote achterstand, omdat het Amerikaanse bedrijf de afgelopen twaalf jaar al flink heeft geïnvesteerd in relaties en het bedrijfsleven in Nederland.

`Ons land zit nog niet aan de Joint Strike Fighter vast, maar om je nu nog los te maken? Nederland heeft een buitengewoon goede uitgangspositie om met dit project verder te gaan’, zegt directeur Cent van Vliet van de stichting Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid (NIDV).

In de NIDV hebben zich veertig bedrijven verenigd die zijn betrokken bij de ontwikkeling en productie van de F-35 Lightning II, zoals de JSF officieel heet. Vanzelfsprekend is de NIDV groot voorstander van doorgaan met het project.

Van Vliet zegt dat de Nederlandse deelname aan de testfase van de JSF ons land al voor 1,1 mrd aan contracten heeft opgeleverd en dat er daarnaast voor 4 mrd aan raamcontracten is afgesloten.

Voorzitter Sjoerd Vollebregt van de raad van bestuur van technologiebedrijf Stork stelt dat het project al 1100 banen in Nederland heeft gegenereerd en dat dit aantal geleidelijk verdubbelt. Zeker ook bij Stork.

Van Vliet: `In het verleden hebben de JSF-concurrenten zich wel bij ons gemeld, dat ook zij met ons contracten willen aangaan. Maar ik heb ze de laatste periode al niet meer aan de lijn gehad met concerete voorstellen in die richting.’

En dan nog zou een concurrent Nederland maar een fractie aan opdrachten gunnen vergeleken met Lockheed, zegt Vollebregt. `De JSF levert ons over een langere periode 20 tot 30 mrd op, een concurrent ongeveer een tiende daarvan. De JSF is een hoogwaardig technologisch vijfdegeneratievliegtuig en levert dus zoveel innovatie op dat Nederlandse vliegtuigbedrijven die kennis ook weer kunnen doorverkopen aan de civiele luchtvaart.’

Dankzij de Nederlandse deelname aan het JSF-programma én de Airbus 380 vanaf 1998 staan de spin-offbedrijven van het failliete Fokker al weer op de wereldkaart, bezweert ook Van Vliet.

De Nederlandse defensie-industrie heeft nu een website gelanceerd om de feiten over de JSF, zoals zij die ziet, op een rijtje te krijgen. Ze hoopt dat de politiek snel beslist tot aanschaf, omdat de Amerikanen dit en volgend jaar bepalen welke landen `centres of excellence’ worden voor het onderhoud van de JSF. Nederland is dat al als het gaat om onder meer de bekabeling van het gevechtstoestel. `Hoe eerder het kabinet besluit, hoe groter de kans dat Nederland weer mooie opdrachten krijgt’, zegt Van Vliet. Ook de Algemene Rekenkamer legt dat verband.

Op dit moment praten vijftig tot zestig Nederlandse bedrijven met de Amerikanen over de ontwikkeling en productie van de JSF. Die zijn er allemaal van overtuigd dat de JSF het beste, modernste, meest toekomstbestendige toestel voor de beste prijs is. `De concurrentie werkt toch met verouderde platforms en is gedateerd in veel elementen’, aldus Vollebregt.

De lobby rond de JSF is sterk en het verhaal gaat dat een enthousiast gemaakte oud-minister van Economische Zaken Annemarie Jorritsma destijds haar collega Gerrit Zalm van Financiën overhaalde mee te doen met de JSF. Ook nu weer vreest de concurrentie een één-tweetje, omdat huidige minister van Economische Zaken Henk Kamp ooit op Defensie zat. Defensie is zeer pro-JSF, ook omdat de luchtmacht nooit met iets anders dan met een Amerikaans toestel heeft gevlogen.

Vollebregt en Van Vliet benadrukken dat ze het kabinet zien als een broedende kip die je niet meer moet storen. `We zijn slechts op de achtergrond aanwezig. Als er vragen zijn beantwoorden we die’, aldus Vollebregt. `Maar alles is duidelijk: de ministers die zich met het dossier bezighouden, hebben bijna alle informatie bij elkaar. Ik heb goede hoop dat het besluit het derde of hooguit vierde kwartaal valt.’

Het Financieele Dagblad – JSF; Tijdbalk

Sinds het tweede kabinet-Kok eind jaren 90 steggelen de diverse kabinetten over de Joint Strike Fighter (JSF). In de defensiebegroting staat voor de opvolger van de F-16 nu 4,5 mrd gereserveerd.

Het ministerie van Defensie begint met het project `vervanging van F-16′, de straaljager van de Amerikaanse fabrikant Lockheed Martin, waarvan Nederland er sinds eind jaren 70 213 heeft gekocht.

De F-35 Lightning II, zoals de Joint Strike Fighter van producent Lockheed Martin officieel heet, komt na een vergelijking door Defensie als beste opvolger voor de huidige F-16 uit de bus.

Nederland investeert met de VS, Groot-Brittannië, Italië, Canada, Noorwegen, Denemarken, Turkije en Australië in de ontwikkeling van de F-35. In 2009 bestelt Nederland een testtoestel, in 2011 het tweede.

Bij de formatie steggelen VVD en PvdA over definitieve aankoop van de JSF. Voor de PvdA ligt dit gevoelig. Ze eist dat Defensie eerst een visie op de krijgsmacht schrijft. Die wordt na de zomer verwacht.

Het Financieele Dagblad – Kiest Hennis de JSF, een `bandit’ of toch een `tits machine’?

In militaire luchtvaartkringen stijgt de spanning. Na de zomervakantie kiest Nederland een opvolger voor zijn verouderde F-16-gevechtsvliegtuigen. Iedereen rekent erop dat Defensieminister Jeanine Hennis de Joint Strike Fighter (JSF) kiest van fabrikant Lockheed Martin.

Maar de lobby van de concurrentie heeft de moed nog niet opgegeven. Het eveneens Amerikaanse Boeing prijst zijn F/A-18 Super Hornet aan, het Franse Dassault de Rafale C. De Eurofighter Typhoon is de troefkaart van een Brits-Duits-Italiaans-Spaans defensieconsortium. En het Zweedse Saab tenslotte promoot zijn Gripen NG.

Alle vier `bandits’ luchtvaartjargon voor vijandige toestellen proberen Hennis en haar ambtenaren nog op andere gedachte te brengen. Net als Lockheed Martin weten ook zij de defensiespecialisten in de Tweede Kamerfracties te vinden. Per slot van rekening gaat het om een miljardenopdracht. Het kabinet heeft 4,5 mrd gereserveerd voor de vervanging van de F-16.

Toch lijkt het of de JSF-concurrentie strijdt met de moed der wanhoop, in wat een ambassadeur van één partij beschrijft als een `uphill battle’. Het radarabsorberende Amerikaanse jachtvliegtuig is immers tot twee maal toe als geschiktste uit de bus gekomen na een vergelijkingsstudie in opdracht van Defensie. Bovendien investeert Nederland met andere landen al twaalf jaar in de ontwikkeling van de JSF en heeft het al twee testtoestellen gekocht.

Voor oud-Defensieminister Hans Hillen is het pleit allang beslecht. `In 2000 is er in internationale context gekozen voor de JSF en op dat moment stond de concurrentie in feite al buitenspel’, zegt de man die van 2010 tot 2012 bewindsman was in het eerste kabinet-Rutte. `Ik weet wel dat veel politici sinds die tijd hebben geprobeerd er stiekem tussenuit te knijpen. Maar als Nederland serieus wil worden genomen in het buitenland, dan is het toch te dwaas voor woorden om nu nog te stoppen met de JSF. Je kiest met Engeland, Italië, Noorwegen en natuurlijk de VS voor dit toestel en dan ga je een lange periode van ontwikkeling in. Je kunt het toch niet maken tegenover je Navo-partners om die keuze dan voortdurend ter discussie te stellen?’

Hillen heeft het gelijk aan zijn zijde. Tot nu toe zijn er geen JSF-partners afgehaakt. Wel krabben Canada en Denemarken zich openlijk achter hun oren. Nadat de Canadese rekenkamer vorig jaar rapporteerde dat de Canadese regering de verwachte kosten grovelijk onderschatte, staat de aanschaf daar voorlopig in de ijskast. Canada is een nieuwe aankoopprocedure gestart. Niet langer het ministerie van Defensie maar dat van publieke werken organiseert de aanbesteding waaraan dezelfde vier partijen meedoen die het in Nederland willen opnemen tegen de JSF. Ook Denemarken besloot enkele maanden geleden tot een herstart en een openbare aanbesteding. De Denen beslissen volgend jaar over opvolging. Net als Nederland hebben zij hun F-16 een moderniseringsbeurt gegeven. Door het pimpen van dergelijke `tits machines’ pilotenjargon voor goede maar verouderde toestellen hoopt de concurrentie op uitstel van de definitieve keuze voor een nieuw toestel. Van uitstel kan afstel komen, luidt hun adagium.

Van alle kandidaten stelt het Franse Dassault zich openlijk dwars op. De Fransen gaven op 17 april weliswaar acte de présence in de Tweede Kamer, maar aan de Deense aanbesteding doet hun Rafale niet mee. Ook niet aan een Nederlandse, mocht die er ooit van komen. Europese JSF-partners zullen zich niet terugtrekken, zo schamperde Dassault-topman Eric Trappier onlangs tijdens een persconferentie in Parijs. Hooguit doen ze moeilijk om een gunstigere prijs te bedingen bij Lockheed, zo viel uit zijn mond op te tekenen.

De tactiek van de andere concurrenten wisselt. Allemaal hameren ze op het ontbreken van een eerlijke, transparante wedloop. Allemaal benadrukken ze dat hun toestellen al van de productieband rollen, sneller leverbaar zijn en goedkoper zijn in aanschaf en onderhoud. En dat ook bij hen de Nederlandse industrie compensatieorders krijgt. Maar waar de een officials uitnodigt voor een bezoek en concurrentiegevoelige informatie aanbiedt, probeert de ander aan te dringen op het uitstellen van de aankoopbeslissing.

Net als in Canada heeft ook in Nederland de Algemene Rekenkamer veel onderzoek verricht naar de vervanging van de F-16. Uitstappen uit de testfase is duurder dan ermee doorgaan, oordelen rekenkamer en onderzoeksbureau SEO. Ook stoppen met het JSF-programma levert vooral onzekerheden op. Maar blijven deelnemen kan volgens de rekenkamer een minder ambitieuze rol betekenen voor de luchtmacht in de toekomst, omdat voor de gereserveerde 4,5 mrd allang niet meer de aanvankelijke beoogde 85 toestellen kunnen worden aangeschaft. De teller staat nu op zo’n 35, schat Defensie. Welke rol de luchtmacht krijgt in de krijgsmacht, beslist minister Hennis in haar beleidsnotitie `Visie op de krijgsmacht’, die vermoedelijk rond september verschijnt.

Lees meer over:
Aanschaf bedrijven concurrenten F-35 Fokker JSF Kandidaten werkgelegenheid